<em>Andor</em> Sıfırdan Tamamen Yeni Bir Dil Nasıl Yarattı

Star Wars'un ses manzarasında, uzaylı dillerinin mozaiği John Williams'ın pirinç boruları kadar önemlidir. Ancak Andor 2. sezon boyunca duyulan Ghorman dili, çok çok uzak bir galakside bile alışılmadık bir dildir. Jabba'nın yapışkan Huttese'si veya R2-D2'nin ıslıklı bip seslerinin aksine, gururlu Ghor tarafından konuşulan Ghorman, tüm Star Wars'taki en ayrıntılı yapılandırılmış dillerden (genellikle yapay diller olarak anılır) biridir. Bunun için, lehçe koçu ve yapay dil yaratıcısı Marina Tyndall'a "Indebe" diyebilirsiniz - bu, Ghorman'ın "teşekkür ederim" anlamına gelmesidir, millet.

"Ghorman'ın bu conlang'ı, karasal Fransızca envanterinden gevşek bir şekilde esinlenmiştir," diye açıklıyor Tyndall bana. "Fransızcanın fonolojisinin %85'inden fazlasını paylaşıyor." Fransızcanın Ghorman için ana temel olmasına rağmen, Ghor dilinde tek bir Fransızca kelimesi bulunmadığını ekliyor. "Biraz tanıma hissi yaşayabilirsiniz; Fransızca bir heceye benzeyen bir hece yakalarsınız," diyor. "Ama bu sahte bir arkadaş."

Londra'dan gelen Tyndall, Hollywood'da giderek artan bir kredi listesine sahip bir lehçe koçu ve yapılandırılmış dil yaratıcısıdır. Zanaatını Inferno (2016), Tenet (2020), Death on the Nile (2022) gibi filmlerde ve Killing Eve gibi TV şovlarında uyguladı. Tyndall, 2016'dan beri Star Wars serisine katkıda bulundu, Rogue One: A Star Wars Story ile başlayarak ve daha yakın zamanda Andor ile. 1. sezonda Tyndall, Kenari ve Aldhani dillerini formüle etti. Mayıs ayında sona eren 2. sezon için Ghorman'ı tamamen sıfırdan yarattı.

"Başlangıç ​​noktamız, tüm Ghorman karakterlerinin İngilizce konuşurken yaklaşık olarak aynı şekilde ses çıkarmasını istemekti," diyor Tyndall. Karakterlerin ve oyuncularının "birbirleriyle geniş, fonetik ve telaffuz temeline sahip olması" önemliydi.

Andor 2. sezonunun yapay dil yaratıcısı Marina Tyndall, Ghorman dilinin esas olarak Fransızcadan esinlendiğini ancak ölü diller de dahil olmak üzere başka dillerden parçalarla "Lego tuğlası" haline getirildiğini söylüyor.

Tyndall bu süreçte yalnız değildi. Andor yaratıcısı Tony Gilroy'u ve set lehçesi koçları Naomi Todd ve Marion Déprez'i en büyük işbirlikçileri olarak hemen takdir etti. Ana dili Fransızca olan yapımcı David Meanti de Ghorman için icat edilen hiçbir kelimenin "oyun alanı kinayesi" olarak yanlış anlaşılmamasını sağlamak için danışmanlık yaptı.

Yine de, dünyamızda Ghorman konusunda bir akademisyen uzman olsaydı, bu Tyndall olurdu. Dili, 2022 yazının başlarında başlayan ve o sonbaharda Andor 2. sezonu için kameralar çalışmaya başlayana kadar süren bir süreç boyunca oluşturdu. Buna, Ghor'un İmparatorluk tarafından bir katliamdan önce milli marşlarını söylediği Andor'un unutulmaz sekizinci bölümü için yüzlerce figürana dilin öğretilmesi de dahildi.

Tyndall için bu çile şarkı yazmak gibi hissettirdi ve ekibiyle çalışmak bir doğaçlama seansı gibiydi. "Sözcükleri ve melodiyi doğaçlıyorsunuz ve sonra geriye doğru çözüyorsunuz," diyor. "Eğer bir conlang'ı akademik bir egzersiz olarak yaratıyorsanız, buna bir bilim olarak yaklaşmak en iyisidir. Ancak oyuncuları ve hikaye anlatıcılığını karışıma dahil ettiğinizde, bu büyük ölçüde bir sanattır."

Tyndall'ın Ghorman'a yönelik şarkı yazma yaklaşımı, 8. bölüm için Ghor'un marşını çevirdiğinde gerçek oldu. Sözler ilk olarak İngilizce yazılmış ve geçici bir parçada—başka kim olabilirdi ki?—Tony Gilroy tarafından seslendirilmişti, ardından hepsini çeviri için Tyndall'a göndermişti. Şaka yollu dinamiği, Gilroy'un Elton John'u için yazan Bernie Taupin gibi anlatıyor. "İngilizce orijinalini duyan ayrıcalıklı azınlıktan biriyim," diye övünüyor. (Gilroy'un "aslında çok iyi bir sesi" olduğunu da ekliyor.)

"Bir gün ofise geldiğimde David Meanti ve diğer insanların şarkıyı birbirlerine söylediğini gördüm," diyor Tyndall. "Çok gür sesli bir yorumdu. Ghorman gururunun prodüksiyon ofisine kadar yayıldığını görmek beni mutlu etti. Prodüksiyon personelimizin birçoğunun bunu karaoke gecesi için kolayca yapabileceğini biliyorum."

Marina Tyndall, Tony Gilroy'un yazdığı (ve seslendirdiği!) İngilizce taslaktan yararlanarak Ghorman marşının ortak yazarlığını üstlendi.

Ghorman'ın kökleri Fransızca olsa da, aynı zamanda "diğer dillerden -hatta ölü olanlardan- "karıştırma, mutasyon ve geri kelime oluşumları" içerir. Tyndall, "İngilizcenin semantik bulutundan serbest ilişkilendirilmiş kelimeler içerir" diyor. "Örneğin, kelime top olsaydı, kelimeleri atmaya başlayabilirdik: throw, arc, bounce. Ve tükürdüğümüz her şeyin bir füzyonunu yaparız."

Andor'un Ghorman konuşan kadrosu tarafından tanınan tek dilsel tat Fransızca değildi. Tyndall, "Ghor'u oynayan kadromuzdan biri, bunun kendisine İbranice öğrenmeyi hatırlattığını söyledi," diye hatırlıyor. Başka bir oyuncu, biraz Bretonca hissettiklerini söyledi.

"Bu, çok dilli aktörleri kadroya almanın neden bu kadar değerli olduğunu gösteren gerçekten güzel bir örnek," diyor Tyndall. "En azından bir başka dile erişiminiz varsa, bambaşka bir düşünce ve duygu sistemine erişiminiz olur. Bu aktörlerden yapmalarını istediğimiz şey çok büyüktü. Onlardan yapmalarını istediğimiz bu yüksek teldeki hareketi olağanüstü bir şekilde yaptıklarını hissediyorum."

Ghorman'ın Fransızca'dan en çok etkilenmesinin nedeni ise yaratıcısının bile aklından geçiyor. Ghor'un İmparatorluğa karşı ayaklanması ile II. Dünya Savaşı sırasında Fransız direnişi arasında paralellikler olduğunu kabul etse de ("Bu bir mücadele hikayesi," diyor), Tyndall dili oluşturma görevinin ötesinde hiçbir şey hakkında ipucu almadı. "Amaç, seçtiğimiz tüm oyuncuların benzer bir konuşma tarzına veya aksanına sahip olmasıydı. Fransızca konuşan bir oyuncu kadrosunda yer almanın yaratıcı nedenleri olabilir, ancak ben bu nedenlerin bir parçası değildim."

Tyndall, Ghorman'ın dünya inşa etme etkileri hakkında düşüncelere sahip. Sapir-Whorf hipotezini Star Wars'a uygulayan Tyndall, Ghorman dilinin Ghor'ların galaksideki yerlerini nasıl düşündükleri, hissettikleri ve gördükleri konusunda içgörüler ortaya koyduğunu söylüyor. "Bu bir ticaret dili," diyor. "Ghor'ların ticaret yaptığı diğer birçok dille çapraz tozlaşma yapmış olacak. Bunun zengin bir dil olduğunu, oldukça spesifik olabileceğiniz bir dil olduğunu varsayıyoruz. Bilmek fiili için birden fazla kelimeniz olabilir. Bağlama bağlı olarak, tanışık olduğunuzu, ustalaşıp ustalaşmadığınızı ve empati veya takdir açısından bilip bilmediğinizi iddia ediyorsunuz."

Ve bir de şu var: Ghorlar ayrıntılara çok dikkat ederler, bu da bir isyanın ön saflarında çok işe yarar.

"Ghorlar çok etkili ama belirli bir şekilde iletişim kuran insanlardır. Sanırım çok fazla kod değiştirmek zorunda kalmışlardır," diyor Tyndall. "Aynı şeyi söylemenin birçok yolu var. Çünkü hayat ticaret ve tehlikeyle ilgiliydi. Bu iki şey bu galaksideki tarihlerini karakterize etti: tehdit altında olmak ama aynı zamanda iş yapmak zorunda olmak."