Vraag aan Benjamin Bratton: Is het mogelijk om ons een toekomst voor te stellen?

De intentie van Benjamin Brattons The Stack: Sovereignty and Software is simpel: het stelt voor afstand te nemen van de bekende wereld en deze te visualiseren als de plank van een immense bibliotheek met zeven enorme boeken die samen een collectie vormen. Maar in tegenstelling tot de esthetiek van encyclopedieën met ruggen van dezelfde kleur en dikte, zijn deze exemplaren op elkaar gestapeld, elk met een eigen naam en een specifieke dichtheid die tegenstrijdigheden met de andere oproept. Aarde, wolk, stad, adres, interface, netwerk en gebruikers overlappen elkaar, wat leidt tot een originele structuur die het complexe heden beschrijft waarin het concrete samengaat met het abstracte, het tastbare met het verbeelde.

Het boek, oorspronkelijk gepubliceerd in 2015, werd dit jaar vertaald en uitgegeven in Spanje (Adriana Hidalgo Editora). In het voorwoord suggereert Tomás Borovinsky , redacteur van de bundel "Interferencias" van de uitgever, dat de keuze om de oorspronkelijke naam, die zich vertaalt als "de stapel", te behouden meer een kwestie is van inhoud dan van vorm. Want hoe beschrijf en definieer je een structuur die elementen bevat die even divers als tegenstrijdig zijn zonder te vervallen in clichés of onsamenhangende beelden? Hoe beschrijf je een heden dat is samengesteld uit materialen met verschillende dichtheden zonder het gevoel van volledigheid te verliezen?

De Stack is veel meer dan een batterij; in zijn korte, klikachtige geluid schuilt een "toevallige megastructuur van software en hardware die nieuwe bestuursvormen en soevereiniteiten vormt". Deze nieuwe ordening, die aan het einde van de vorige eeuw begon, vervormde en blijft de organisatie van de traditionele wereld vervormen. Terwijl bijna 40 jaar geleden de opkomst van internet in de huiselijke sfeer de manier van communicatie en verbinding veranderde en de logica van tijd en ruimte verstoorde (hoe kunnen we immers de relatie tussen de traditionele brief en e-mail begrijpen?), worstelen mensen een paar decennia later onbewust met deze discrepantie tussen het concrete en het abstracte. Ze leven met het bewijs dat ze een lichaam hebben, in een stad wonen, reizen in auto's, treinen, schepen en vliegtuigen, en omgaan met toetsen of knoppen die "concrete dingen doen" voor schermen waarvan het hoofdbestanddeel iets is dat "vloeibaar kristal" wordt genoemd. De tegenstrijdigheid van de term is zo overduidelijk dat hij nauwelijks opvalt.

Een vergelijkbare tegenstrijdigheid doet zich voor bij het beschouwen van grenzen tussen landen. Wat eind vorige eeuw 'globalisering' werd genoemd, is immers niets meer dan het uitwissen van specifieke geografische grenzen die tegelijkertijd samengaan met nationalistische tendensen. Zo opgevat, kan deze gelaagde structuur, in haar intentieverklaring, worden beschouwd als het resultaat van een ontwerpprogramma dat, door verschillende materialen te integreren, in een ideale wereld de co-existentie van software en hardware mogelijk zou maken, tussen het technische en het sociale . De tegenstrijdigheden van het project duiken echter opnieuw op twee fronten op: op macro- en microniveau. Zo wordt debordering bevorderd (het bevorderen van het rijk van de 'cloud' waar data van over de hele wereld in gezonde harmonie naast elkaar bestaan), terwijl overborderisering wordt bevorderd (het stimuleren van haatzaaiende uitlatingen tegen de immigratie van specifieke bevolkingsgroepen op sociale media en het in realtime weergeven van deportaties).

Deze specifieke gevallen helpen ons te begrijpen dat contradictie een wezenlijk onderdeel is van De Stapel , en dat het zonder tegenstrijdigheid onmogelijk zou zijn om het heden te begrijpen. Elk hoofdstuk van het boek probeert voort te bouwen op de stapelgenoot, omdat het anders onmogelijk zou zijn om huidige verschijnselen te verklaren en de mogelijkheid om een ​​toekomst te bedenken, te visualiseren.

Zo benadrukt Bratton bijvoorbeeld op de pagina's gewijd aan de analyse van de cloud hoe sociale media fungeren als de bewaking van het privéleven. Terwijl mensen genieten van hun eigen imago, zelfreferentiële verhalen en de constante zoektocht naar de goedkeuring van anderen, verzamelen bedrijven zoals Google data waarmee ze de meest verfijnde algoritmen kunnen ontwikkelen . De apotheose van individualisme bestaat, zonder zichtbaar ongemak, naast het creëren van profielen die even specifiek als anoniem zijn.

Een paar pagina's verder komt de auteur terug op dit idee wanneer hij het concept van interfaces behandelt dat verband houdt met beeldcreatie met behulp van kunstmatige intelligentie. Een onderwerp dat, afgezien van de enorme toename die het sinds eind 2022 heeft doorgemaakt, de problematiek van menselijk handelen, de mogelijkheid van creatie en de kleinschalige gevolgen daarvan op de voorgrond plaatst.

Om de meer concrete aspecten te bespreken, is het de moeite waard om enkele kwesties met betrekking tot de stad te belichten. Bratton wijst er in dit verband op dat steden gezien moeten worden als luchthavensimulaties "waar de politie je grondig scant terwijl ze een heerlijke milkshake voor je klaarmaken", die je zonder vragen te stellen drinkt terwijl je naar de aangewezen gate loopt. Noch de lange rijen, noch de constante controle van het lichaam, noch de symbolische controle die gepaard gaat met de verplichting om te allen tijde je identiteitsbewijs te tonen, noch de dreiging (beleefd, maar desalniettemin een dreiging) van een dreigende fouillering.

Hoe dan ook, de zogenaamd vrije beweging door open straten of virtuele corridors voedt de fantasie dat we wereldburgers zijn en als zodanig recht hebben op individuele erkenning. Ondertussen wordt onze identiteit, samengesteld uit data, waaronder DNA, gepresenteerd als onderdeel van een lange lijst codes, die toevallig een stapel vormen. Kortom, de mensheid is, op zichzelf, De Stapel.