Deskundige: de grootste barrière voor de herinvoering van rivieren is de wet

Het is bekend welke maatregelen nodig zijn om Poolse rivieren weer natuurlijk te maken; het is ook bekend dat het noodzakelijk is. Het enige wat nodig is, is een aantal regelgevingen aan te passen om sneller en effectiever te kunnen handelen, meent Dr. Hab. Mateusz Grygoruk van SGGW. Het Ministerie van Klimaat verzekert dat de implementatie van dergelijke veranderingen al is begonnen.

25 juni is de Dag van de Zeeman.

Dr. hab. Mateusz Grygoruk, prof. dr. SGGW van het Climate Research Center, merkte op dat hoewel de kennis over de noodzaak van het herstel van rivieren toeneemt en de voordelen ervan goed gedocumenteerd zijn, de veranderingen in de praktijk erg traag verlopen. Hij noemde de huidige waterwetgeving als een van de belangrijkste belemmeringen, "die nog steeds de degradatie van rivieren in plaats van hun herstel bevordert."

"Het Ministerie van Milieu heeft enkele jaren geleden de +Catalogus van Goede Praktijken op het gebied van Hydrotechnische en Onderhoudswerkzaamheden+ gepubliceerd. Onderhoudswerkzaamheden zijn activiteiten die waterbeheerders zonder al te veel formaliteiten kunnen uitvoeren. Het probleem is dat bijna al deze activiteiten leiden tot een verslechtering van de toestand van rivieren. Het gaat hierbij om zaken als het maaien van vegetatie, het verwijderen van slib, het verwijderen van bomen en het vernietigen van beverdammen - en al deze werkzaamheden verslechteren het ecosysteem van de rivier systematisch", aldus de expert.

Wat nog erger is, benadrukte hij, is dat de huidige regelgeving het moeilijk maakt om zelfs kleine, snelle maatregelen te nemen om de toestand van rivieren te verbeteren. "De wet staat ons bijvoorbeeld toe om een ​​boom die aan de oever groeit te kappen, maar niet om er een nieuwe te planten. Om zelfs maar een kleine renaturalisatie uit te voeren, bijvoorbeeld om een ​​meander te creëren, nieuwe vegetatie in de rivier te introduceren, een oude betonnen drempel af te breken - zijn investeringsprocedures, haalbaarheidsstudies en bouwvergunningen nodig. En dit is duur, tijdrovend en vaak ontmoedigend," benadrukte hij.

Bovendien, voegde hij eraan toe, komt na elke grote overstroming het idee om nieuwe retentiereservoirs te bouwen terug als remedie tegen toekomstige bedreigingen. Dergelijke oplossingen kunnen echter meer kwaad dan goed doen. "Het bouwen van reservoirs lost het probleem van overstromingen niet op. Integendeel: hoe meer we rivieren reguleren, hoe sneller het water stroomt en hoe groter de bedreiging in de benedenloop. Het probleem ligt niet bij de rivier, maar bij het hele stroomgebied, dat anders beheerd moet worden. Laten we dit niet vergeten: reservoirs kunnen – net als rivierherstel – het risico op overstromingen en droogtes verminderen, maar ze zullen het niet volledig elimineren", benadrukte prof. Grygoruk.

Het uitblijven van renaturatie en de voortzetting van traditionele methoden voor het onderhoud van rivieren veroorzaken milieuproblemen, evenals sociale en economische kosten. "Als we de natuurlijke functies van rivieren niet herstellen, zullen we steeds meer betalen: voor waterzuivering, voor het herstellen van infrastructuur na overstromingen, voor het bestrijden van de gevolgen van droogte", waarschuwde de wetenschapper.

Volgens hem heeft Polen weliswaar al een Nationaal Programma voor de Herstel van Oppervlaktewateren, dat de richting van de noodzakelijke maatregelen voor elke rivier aangeeft, maar het probleem is het gebrek aan instrumenten die snelle, lokale beslissingen mogelijk maken. "Als de regelgeving zou worden aangepast en bepaalde eenvoudige onderhoudswerkzaamheden zouden worden toegestaan, zouden veel lokale waterbeheerders de toestand van rivieren al tegen lage kosten en zonder onnodige formaliteiten kunnen verbeteren", opperde de expert.

De wetenschapper wees op de geleidelijke toename van het publieke bewustzijn over de noodzaak om de aanpak van waterbeheer te veranderen. Hij voegde er echter aan toe dat Polen, zonder systematische veranderingen, de hoge kosten van oneigenlijk rivierbeheer zullen blijven dragen. "Het is niet zo dat mensen niet weten hoe ze verder moeten, of het niet willen doen. Vaak weten ze het heel goed. Maar het huidige rechtssysteem maakt het repareren van rivieren moeilijk en duur. Dat moet veranderen", concludeerde de expert.

Hij herinnerde ook aan de opvatting die onder deskundigen leeft, namelijk dat het handhaven van rivieren, meren en andere waterlichamen in de staat waarin ze zich bevinden, vaak ingegeven door de onterechte wens om het risico op overstromingen te verminderen, op de lange termijn volstrekt onrendabel is.

"Gezien de klimaatverandering, toenemende droogtes en overstromingen zal het uitstellen van renaturatieactiviteiten de situatie alleen maar verergeren. Daarom zijn er eenvoudige oplossingen nodig waarmee rivieren hun natuurlijke functies zo snel mogelijk kunnen herstellen. Voordat de kosten van verwaarlozing ondraaglijk worden", concludeerde prof. Grygoruk.

Op de vraag van de PAP of er pogingen worden ondernomen om de wetgeving op het gebied van renaturalisatieactiviteiten te wijzigen, antwoordde het ministerie van Milieu dat het dergelijke voorstellen - in het kader van interministeriële afspraken - had ingediend bij het ontwerp van wijziging van de wetten ter ondersteuning van de veiligheid van de rivier de Oder en op het gebied van waterbeheer (het ontwerp is in behandeling bij het ministerie van Infrastructuur).

"In het bijzonder werd voorgesteld de catalogus met onderhoudsactiviteiten aan te vullen met de zogenaamde +soft+ renaturalisatieactiviteiten, die een bredere toepassing in de praktijk mogelijk moeten maken. Voorbeelden van dergelijke activiteiten zijn het planten van bomen en struiken in de kustzone en het introduceren van natuurlijke elementen voor habitatdiversiteit in de rivierbedding", lezen we in de reactie van het Ministerie van Cultuur en Milieu.

Het ministerie voegde eraan toe dat het samenwerkt met de Staatsautoriteit voor Waterbeheer Wody Polskie en sociale partners bij de uitvoering van renaturatieprojecten, zoals het project "Renaturatie van omgevormde waterlopen en gebieden die afhankelijk zijn van water", gefinancierd door het Europees Fonds voor Infrastructuur, Klimaat, Milieu Programma (FEnIKS).

Zoals benadrukt, is het doel van het project om: de ecologische permeabiliteit en de mogelijkheid van vismigratie in de zijrivieren van de Oder in de woiwodschappen Opole en Neder-Silezië te herstellen; de veerkracht van ecosystemen te vergroten door refugia voor vissen te creëren; en de uitgangspunten van de Wet op het natuurherstel te implementeren.

Katarzyna Czechowicz (PAP)

dop/ bar/ lm/