Maria Popov: Waarom heeft seks zo'n hoge status in onze samenleving?

BRIGITTE: Beste Maria, welke maatschappelijke mythes over vrouwelijke seksualiteit wil je met "Kein Bock Club" doorbreken?

Maria Popov: De mythe van vrouwelijke afkeer, die ons zogenaamd minder vrouwelijk maakt, moet stoppen. En het idee dat seks essentieel is voor een gezonde relatie of een gezond leven, moet stoppen. De gevolgen van deze aannames zijn rampzalig – soms zelfs veel negatiever dan we denken. Zo zijn er bijvoorbeeld te veel vrouwen die instemmen met seks omdat nee zeggen op dat moment vermoeiender zou zijn. En dat is eigenlijk ongelooflijk als je erover nadenkt.

In uw boek komen de termen 'aseksualiteit' en 'gebrek aan interesse' voor, en veel mensen gebruiken ze als synoniemen. Wat is voor u het verschil?

Het was voor mij belangrijk om geen boek over aseksualiteit te schrijven, maar me te richten op 'gebrek aan verlangen' – vandaar de titel 'No Desire Club'. De term staat voor vele identiteiten – gebrek aan verlangen betekent simpelweg dat je het verlangen niet hebt, ongeacht de reden: stress, nare ervaringen, zelfbeschikking. Aseksualiteit betekent dat je weinig tot geen seksuele aantrekkingskracht tot anderen ervaart. Maar dit is geen label dat je jezelf zomaar kunt opplakken. Degenen die zich als aseksueel identificeren, maken deel uit van de LGBTQIA+-gemeenschap en moeten discriminatie en vooroordelen aanpakken.

Je kwam al vroeg uit de kast als queer, maar niet als aseksueel. Waarom vond je dat moeilijker?

Ik vond het makkelijker om uit de kast te komen als queer dan om te zeggen: "Ik ben aseksueel." Dat brengt meer schaamte met zich mee, voortkomend uit onze maatschappij, waar seks zo belangrijk wordt geacht en een constante staat van verlangen praktisch vanzelfsprekend is. Deze schaamte sijpelde mijn lichaam binnen en zorgde ervoor dat ik het gevoel had dat ik er niet over kon praten. Pas veel later besefte ik dat er structurele redenen voor waren.

Bedoelt u de basisveronderstelling dat ieder mens seks heeft?

Precies. We gaan ervan uit dat geen seks hebben automatisch een probleem is dat zo snel mogelijk opgelost moet worden. Vooral in relaties wordt van de persoon met een lager libido verwacht dat hij het probleem "oplost".

En dat is dodelijk.

Studies tonen aan dat veel vrouwen hun maagdelijkheid verliezen uit schaamte – niet omdat ze dat willen. De pathologisering van vrouwelijk seksueel verlangen kent een lange en vreselijke geschiedenis. Nog in de jaren vijftig werd frigiditeit als een medisch probleem beschouwd en behandeld met elektroshocks. Zelfs vandaag de dag beïnvloeden deze misvattingen hoe we samenleven. Onlangs nog beval het Europees Hof van Justitie Frankrijk om een ​​uitspraak uit 2012 aan te vechten: een vrouw kreeg de schuld van haar scheiding omdat ze geen seks meer wilde. En dit is de huidige realiteit. Hier in Europa, niet in Saoedi-Arabië.

Volgens onderzoeken hebben jongeren steeds minder seks. Wat is jouw verklaring?

Er spelen veel factoren mee. Generatie Z groeide op tijdens de pandemie, wat heeft geleid tot een grotere nadruk op digitale sociale interactie. Ze zijn niet per se minder seksueel actief, maar ze zien elkaar wel minder vaak offline. Bovendien wonen jongeren tegenwoordig langer thuis, wat betekent dat ze minder privacy hebben. Ze drinken minder alcohol, wat remmingen kan verminderen. En cruciaal: ze groeiden op met de #MeToo-beweging en leren dat 'nee' zeggen niet alleen mag, maar ook belangrijk is. Bovendien verschuift hun focus meer naar vriendschappen, mentale gezondheid, hobby's en carrière – en studies tonen aan dat alleenstaande vrouwen vaak gelukkiger zijn dan vrouwen in een relatie.

Je schrijft ook over "verplichte seksualiteit". Wat bedoel je daar precies mee?

Dwangmatige seksualiteit is het klimaat waarin seks wordt beschouwd als een inherent onderdeel van het mens-zijn. Dit is echter een cultureel geladen script – niet biologisch voorbestemd. Sinds de komst van de anticonceptiepil en de feministische bewegingen is deze visie aanzienlijk veranderd. Desondanks blijft het idee bestaan ​​dat seks altijd en overal moet plaatsvinden, wat leidt tot terughoudende seks en de angst om "nee" te zeggen.

Over het algemeen wordt de samenleving opener; mensen praten meer over seks. Zou deze trend niet ook de druk kunnen vergroten om deel uit te maken van deze 'sekscultuur'?

Veel debatten, zoals die over toestemming, masturbatie of seksspeeltjes, zijn belangrijk, maar seksualiteit heeft ook nadelen, en soms is daar geen ruimte voor – zelfs niet in zogenaamd sekspositieve omgevingen. Wanneer seks niet positief is, wat vaak het geval is, zijn er geen concepten om het aan te pakken. Ik denk dat het de hoogste tijd is dat debatten over verlangen altijd de ervaring van gebrek aan verlangen omvatten. We hebben een discussie nodig die beide mogelijk maakt en mensen aanmoedigt om niet alleen verlangen te ervaren, maar ook om het niet te ervaren.

Veel vrouwen voelen zich schuldig als ze geen zin hebben in seks – en denken meteen aan hun partner. Wat kan helpen?

De belangrijkste stap is om trouw te blijven aan jezelf en je gebrek aan verlangen niet meteen te zien als een probleem dat direct opgelost moet worden. Het is belangrijk om erachter te komen of het je echt dwarszit – of dat het helemaal oké is. En dan kun je vol vertrouwen zeggen: "Oké, prima, ik heb geen zin in seks – maar misschien heb ik wel zin in iets anders." Dat is net zo waardevol. En als je merkt dat je er over het algemeen wel zin in hebt, adviseren sekstherapeuten soms zelfs om de druk bewust weg te nemen. Stellen die besluiten geen seks te hebben, belanden vaak eerder samen in bed dan stellen die wel vaste seksmomenten in hun agenda hebben staan. Want druk is een echte libidokiller.

Wat zou er moeten gebeuren om de vrouwelijke seksualiteit werkelijk te bevrijden van door mannen gedomineerde beelden?

Een cruciaal punt zou zijn dat mannen zichzelf ook toestaan ​​om soms geen zin te hebben. Ik geloof echter niet dat dat op korte termijn overal zal gebeuren. Bovendien zijn vrouwen opgevoed met het gevoel dat ze het "brave meisje " moeten zijn, dat ze er zijn om iemand anders gelukkig te maken. Dit leidt al snel tot het idee van een schuld, dat we iemand seks verschuldigd zijn. Dat is niet het geval. Maar dit idee loslaten kost veel energie. Daarom helpt FLINTA* solidariteit – vrouwen, intersekse personen, non-binaire personen en transgenders die samen nieuwe wegen inslaan en elkaar versterken. Vrouwen zijn sterk in het bouwen van bruggen en het smeden van verbindingen. Die kracht hebben we nodig.

Brigitte